Asit ve nötralizasyon oranları? Jeokimyasal etkileşim? Birincil ve ikincil mineral çözünme-çökelmeleri? Zamanlama?, Drenaj kimyası? Etkin kirleticiler? Senaryo odaklı olası etkiler ve önlem tasarımı? gibi sahaya özel soruları yanıtlayabilir.
Statik test sonuçları ve sınıflamasının geçerliliği ve onayı, sülfür oksidasyon ve asit oluşum oranının tanımlanması, nötralizasyon oranı ve tükenmenin tanımlanması, NP varlığının tanımlanması, AKD’nin zamansal yapısının anlaşılması, AKD kontrol yöntemlerinin seçimi ve gelişimi, drenaj su kalitesi tahmini ve hafifletme yöntemlerinin karşılaştırılması gibi konu başlıklarında sahaya özel bilgiler sağlayabilir.
Testler işletmenin teknik ve ekonomik olarak sürdürülebilirliğinde tasarlanan önlem yapılarının geçerliliğinin sahaya özel sağlanmasında kritik öneme sahiptir. ÇED yapılandırması dahil işletmeniz süresince mevcut en iyi tekniklerin saha özelinde yapılandırmasında karar ve uygulama karar desteği sağlıyoruz. Destek yapısında saha ve işletmeye en uygun testlerin seçimi, tasarlanması, yapılması, jeokimyasal modellerle testlerin geçerliliklerinin sınanması, işletme üniteleri bazında ampirik ve mekanistik jeokimyasal modellerle (PHREEQC) ileri seviye uzmanlıkla desteklenen olası drenaj kimyası ve önlem yapıları (izolasyon, kimyasal-fiziksel bariyerler, gaz bariyerleri ile oksidasyonu önleme…), arıtma senaryolarına göre arıtma tesis tasarımı ve işletim süreçlerini yapılandırmada karar desteği sağlıyoruz.
İşletmeye başlama, kapasite arttırma yada kapanış aşamasında hangi testlerin işletmenin teknik ve ekonomik olarak sürdürülebilirliğini garanti altına almada yararlı olacağı hakkında ayrıntılı bilgi için uzmanlarımızdan bilgi talebinde bulununuz.
Kolon Testi (Tremblay and Hogan, 2000)
Birçok etki altındaki hem birincil hemde ikincil mineral tepkimeleri ile oluşan sahaya özel proje ve saha hidrolik, hidrojeolojik, iklim gibi veriler ile desteklenen drenaj kimyasını proje üniteleri bazında tahmin edebilir. Amaç ve hedef veri gerekliliğine bağlı olarak drenaj kimyası veya birincil tepkime oranları, element salınımı, asit ve nötralizasyon tepkimeleri gibi HCT testinden sağlanan bilgiler saha koşullarına özgü pasa, kazı gölü, tüketilmiş cevher malzemesi, kapalı ocak sızıntı, doldurma, susuzlaştırma gibi faaliyet bazında farklı malzeme parça boyutu, oksijenli-oksijensiz (EH), asit ve nötr pH değişkenliği gibi senaryolar kolon testi ile simule edilebilir ve gerekli hedef bilgiler sağlanabilir. Laboratuvar ortamında farklı ölçek değerleri yanında sahada gerçek birebir ölçekleme ile çalışılabilir.
Jeokimyasal model tahmin senaryolarını, doğrulama ve geçerliliğini farklı işletme üniteleri ve adımlarında deneysel verilerle destekleyebilir.
Nem Hücresi Testi (Sobek vd., 1978; ASTM, 2003)
Oksijenli hava koşullarında farklı pH koşullarında birincil tepkime oranları ve element salımı tahmini, asit ve nötralizasyon tepkimelerinin anlaşılması, ABA verilerinin yorumlanmasında sahaya özgü NPR kriterleri, AP-NP tükenme süreleri gibi bilgiler sağlar… Olası drenaj kimyasını vermez, aşırı tepkisel şartların benzetimini yapar.
Arazi Lisimetre Testi (LİSİTEST)
Sahada depolama, kazı alanlarında yağış veya yüzey-yeraltı sularının süzülmesine bağlı olarak biriktirilen su kalitesinin aynı ortamda zamanla değişimini dikkate alan bir testtir. Sezonluk ya da birkaç yıllık yapılandırılabilir. Hem sızıntı miktarını hem de su kalitesinin anlaşılmasını ve ileriye yönelik benzetim modellerinde deneysel veri sağladığından ÇED ve kontrol çalışmaları için tahmin sağlamada çok yararlıdır.
Duvar yıkama istasyonu (Morwijk Enterprises, 1995; Morin and Hutt, 2006; Price, 2009)
Açık ve kapalı ocaklardaki duvar ile etkileşimde olabilecek suların uzun dönem davranışının ve su kalitesine etkisinin anlaşılmasını sağlayabilir. Diğer kinetik testlerde etkin veri sağlanamayan özel bir durumu HCT testine benzer bir yapıda benzetmek için kullanılır.
Saha Test Pedleri
Kolon testinin saha şartlarında gerçek ölçeklerde uygulanmasını temel alır. Drenaj kalitesinin saha şartlarında belirlenmesinde kullanılır.
Ünite bazlı (depolama, susuzlaştırma, kazı gölü, kapalı ocak gibi) tam ölçekli saha izleme verileri
İzleme noktası özelliklerinin testlerle karşılaştırılabilir ve farklılıkların öngörülebilir (bütünün temsili, homojenlik, ısı farklılığı, izolasyon ve düzenli iklimsel faktörler gibi) olması durumunda birincil mineral ayrışma oranı, metal salınım eğilimleri, çözünürlük kısıtlamaları, ikincil mineral çökelimine bağlı izolasyon, ünite bazlı drenaj kimyası, drenajda öngörülen kirleticiler ile korelasyon gibi çok önemli bilgiler sağlayabilir. Madenin çalışma ömrü boyunca toplanan operasyonel drenaj izleme verileri genellikle kapatma planlarının gözden geçirilmesinde danışılan tahmin verilerinin ana kaynaklarından birisidir.
Yeni Geliştirdiğimiz Testler:
Depolama Etkinliği Testleri (DEPOTEST): saha üniteleri bazında örneğin pasa veya cevher atığı depolamada AKD oluşması durumunda üstten yağış suyunun oksidasyon etkinliğini azaltma gibi kuru yada su izolasyonu testleridir. Maksimum 6 hafta süren test ile olmaması yada yetersiz yapılandırılması durumunda yıllık arıtma maliyetine karşılık katı-sıvı-gaz izolasyonu olması durumundaki azalan maliyetleri karşılaştırma gibi öngörüler sağlar. Bu durum daha işletme aşamasında uzun yıllar sürecek çevre koruma etkinliğinin teknik ve ekonomik boyutunu kurulum, işletme ve kapanış sonrası dönemde hesaplamaya yardımcı olur.
“Kuru izolasyon için, oksijen taşınım bariyeri, oksijen tüketim bariyeri, tepkime inhibisyonu ve sıvı taşınım bariyeri gibi alternatifler vardır. Bu bariyerler doğal toprak (kil silt, lös, organik madde içerikli), işlenmiş toprak (kil, polimer modifiye kil, atık karıştırılmış toprak…), oksijen tüketen malzemeler (organik çürütülebilecek malzemeler, atık turba, kanalizasyon çamuru, N-viro toprak, endüstriyel çamurlar, kompost, çöp gübre, saman türleri, silaj, selüloz atık çamurları…), nem ve sızıntı bariyerleri (sentetik, asfalt, betonlaşma, ince malzeme ile oluşturulabilen astarlar…), kimyasal ajan ve inhibitörler (kül, toprak, kireçtaşı, kireç, alkali çamurlar…) olabildiği gibi sahaya özel uygun şartları destekleyen malzemelerle yapılan uygulamalar da olabilir.”
Sızıntı Suları Arıtma Testleri: Deşarjı gereken suların arıtma süreçlerinin ve donanımlarının tasarım, boyutlandırma, kurulum, işletim ve yönetimi ile ilgili belirsizlikleri azaltan veriler sağlayan testlerdir. Suyun miktarına ve kalitesine göre değişen zamanlamada teknik ve ekonomik analiz yapmayı sağlar. Drenaj kimyasına göre teorik hesaplar yanında deneysel test verileri ile onay alınarak olası arıtma maliyetleri belirlenir. Alttaki grafikte arıtmada nötralizasyon için gerekli teorik ve ampirik hesaplamada kullanılan maliyet karşılaştırmasına bir örnek verilmektedir.
Sobek, A.A., Schuller, W.A., Freeman, J.R., and Smith, R.M., 1978. Field and Laboratory Methods Applicable to Overburdens and Minesoils. EPA-600/2-78-054, p.p. 47-50.
Morwijk Enterprises Ltd. 1995. MINEWALL 2.0. Series of four reports (User’s Manual, Literature Review, Application of MINEWALL 2.0 to Three Minesites, and Programmer’s Notes and Source Code). MEND Report 1.15.2.
Morin, K.A. and N.M. Hutt. 2006. The MEND Minewall Technique: Overview and Details. In: Proceedings of 13th Annual British Columbia – MEND Metal Leaching/Acid Rock Drainage Workshop, Challenges with Open Pits and Underground Workings. Vancouver, British Columbia, November 29-30.
ASTM, 2018. ASTM method D 5744-18: Standard test method for laboratory weathering of solid materials using a humidity cell. American Society for Testing and Materials. ASTM International, West Conshohocken, PA, p. 24.
Tremblay, G.A. and Hogan, C.M., 2000. MEND Manual Volume 3 – Prediction MEND 5.4.2c Canadian Centre for Mineral and Energy Technology.